Οι πειρατές της Μπαρμπαριάς και η ιστορία…

Με γοητεύουν αφάνταστα οι ιστορίες για τους πειρατές, αγαπητοί, το ξέρετε άλλωστε όσοι διαβάζετε τη σελίδα, πώς αποδεδειγμένα κατάγομαι από ένα πειρατή, παππού της γιαγιάς μου, προπάππου δηλαδή της μητέρας μου… Το είχα γράψει πριν από ένα χρόνο, όταν ανακάλυπτα στα απόκρυφα της ευρείας οικογενείας, ότι μια φορά κι ένα καιρό, ένας πειρατής, την εποχή που η πειρατεία άρχισε να μειώνεται στο Αιγαίο, λόγω των κατασταλτικών μέτρων που είχε πάρει η Οθωμανική αυτοκρατορία, για να προστατεύει τις πόλεις των Αιγιακών ακτών και τα νησιά από τις λεηλασίες… Ο παππούς-πειρατής που εγκαταστάθηκε στην Ικαριά από τη Μυτιλήνη προερχόμενος (που ήταν εκείνη την εποχή κέντρο της πειρατείας), μαζί με τη γυναίκα του, που την έλεγαν και Αργυρή, την οποία έκλεψε από τη Μυτιλήνη…

Για την πειρατεία ελάχιστα γνωρίζουμε στην Ελλάδα, δεν ξέρω αν αυτό οφείλεται στο ότι κάτι τέλος πάντων θέλουμε να…κρύψουμε ως έθνος, ή σε άλλο τι… Εκείνο πάντως που έμαθα όλα τα χρόνια της …θητείας μου στην ποδιά της μαμάς, ότι υπήρχαν ωραίες ιστορίες για τα πειρατικά και τους πειρατές της Ικαριάς!!! Όπως για παράδειγμα εκείνη η εκδοχή για κάποιους πειρατές που βγήκαν ένα βράδυ κρυφά στην ακτή του χωριού και κάτι έθαψαν στην άμμο… Οι ντόπιοι που είδαν το σκηνικό, νομίζοντας ότι πρόκειται για θησαυρό, έσκαψαν στο ίδιο σημείο για να ξεχώσουν το…θαμμένο, και έβγαλαν το πτώμα ενός πειρατή, που είχε πεθάνει από σκουρδούλα, (έτσι λένε στην Ικαριά τη χολέρα). Αυτό το γεγονός έγινε αιτία να ξεκληριστεί ολόκληρο το νησί από την αρρώστια και να μείνει ακατοίκητο για πάνω από 100 χρόνια. Την περιοχή που έγινε η ταφή ακόμα σήμερα την λέμε «Σκουρδουλιάρη…»

Έχω την εντύπωση αγαπητοί, ότι αν είχαμε την δυνατότητα να μελετήσουμε επακριβώς την ιστορία του φαινομένου που κυριάρχησε από τον 15^ο μέχρι και τον 18^ο αιώνα στη Μεσόγειο, θα είχαμε μεγάλη ιδέα και «ακριβή» για την καταγωγή μας, όλων των νεοελλήνων βέβαια, ιδιαιτέρως όμως των ανατολικοελλαδιτών, και ιδιαιτέρως των νησιωτών του Αρχιπελάγους…

Θα είχαμε παρακολουθήσει την πορεία του…φαινομένου της πειρατείας, που συνέπεσε με την άνθηση της ναυτιλίας των καραβοκυραίων λίγο πριν την ελληνική επανάσταση, και θα κατανοούσαμε πώς και που όλοι οι ημέτεροι μπουρλοτιέρηδες έμαθαν τόσο καλά την πολεμική ναυτική τέχνη…

Θα καταλαβαίναμε εν τέλει γιατί η…ελληνική εφοπλιστική τάξη που έγινε μεγάλη και τρανή, προέρχεται κυρίως από τα νησιά του Αιγαίου, με έμφαση σε εκείνα του ανατολικού, αλλά εμφανίζεται με παρόμοιους όρους και στα Επτάνησα, ιδιαιτέρως στην Κεφαλονιά…

Όχι, δεν επιχειρώ κανενός είδους πολιτικοκοινωνική ανάλυση για τα της Ελλαδίτσας, απλά προλογίζω μια ενδιαφέρουσα είδηση για το θέμα, για την ακρίβεια «Οι ακτές της Τρίπολης» που βρήκα στη στήλη του βιβλίου στο New York Times. (αφορά το βιβλίο, PIRATES OF BARBARY του Adrian Tinniswood). Με την υποσημείωση ότι για τις αφηγήσεις που θυμάμαι από τις γιαγιάδες μου για το μεγάλο αυτό «θέμα» άλλο ήταν οι πειρατές, κι άλλο οι κουρσάροι… Οι δεύτεροι-λέει-ήταν βίαιοι και κακοί, και οι πρώτοι απλοί πλιατσικολόγοι που τους άρεσε να ταξιδεύουν και να κάνουν τη «μπάζα» τους, χωρίς να ταλαιπωρούν τα ανθρώπινά θύματά τους… Οι πειρατές, δεν σκότωναν , δεν βίαζαν, δεν έκαναν δουλεμπόριο, δεν εξανδραπόδιζαν…όπως οι κουρσάροι του Μπαρπαρόσα!!!

Το βιβλίο, PIRATES OF BARBARY του Adrian Tinniswood δεν γνωρίζω αν έχει μεταφραστεί στην Ελλάδα, παρά το γεγονός ότι και για τη χώρα έχει μεγάλο ενδιαφέρον… "Οι Πειρατές της Μπαρμπαριάς," όμως του Α.Τ μας υπενθυμίζουν ότι οι κουρσάροι υπήρχαν στην Μεσόγειο και λυμαίνονταν τις ευρωπαϊκές της ακτές πολύ πριν εμφανιστεί το ναυτικό των Ηνωμένων Πολιτειών στην περιοχή. Μάλιστα, το απόγειο της δύναμής τους τοποθετείται από τον συγγραφέα κατά τον 17ο αιώνα…

Και ήταν στις αρχές του 19ου αιώνα, όταν το Αμερικανικό Πολεμικό Ναυτικό έπαιξε ένα μικρό αλλά σημαντικό ρόλο στην εξαφάνιση των πειρατών της Μπαρμπαριάς, δηλαδή των κουρσάρων, που τρομοκρατούσαν τη Μεσόγειο από τις βάσεις τους στο Αλγέρι, την Τυνησία, την Τρίπολη και το Μαρόκο.

Επειδή δε η Βαρβαριά και όλα τα κράτη της ήταν ισλαμικά, και τα θύματα των πειρατών της κατά κύριο λόγο χριστιανικά, η σύγκρουση θεωρήθηκε και από τις δυο πλευρές ως σύγκρουση πολιτισμών. Στον ισλαμικό κόσμο, οι κουρσάροι θεωρούνταν εκείνο τον καιρό κάτι σαν "μουτζαχεντίν" που είχαν αφιερωθεί σε μια "θαλάσσια-τζιχάντ» εναντίον των χριστιανικών καταπατήσεων. Στην ουσία, βέβαια, η πειρατεία ήταν μια εμπορική επιχείρηση, που προσέφερε έναν όμορφο τρόπο διαβίωσης στις περιοχές των καραβοστασιών των κουρσάρων, μέσα σε ηλιόλουστες μεσογειακές πόλεις για το μεγαλύτερο μέρος τριών ολόκληρων αιώνων.

Τα τέσσερα κύρια λιμάνια τους αποτελούσαν ιδανική τοποθεσία που διευκόλυναν τις επιδρομές τους στα ανυπεράσπιστα εμπορικά πλοία που ταξίδευαν στην περιοχή.. Τα λιμάνια αυτά, προστατευμένα από επικίνδυνες ξέρες σε απάνεμες ακτές, αποτελούσαν καταφύγια για τα μικρά, ευέλικτα και. βαριά επανδρωμένα σκάφη τους, κυρίως ταχύτατα ιστιοφόρα που επιτίθονταν σε απροστάτευτα εμπορικά πλοία… και αμέσως μετά έβρισκαν καταφύγιο και ασφάλεια στην ξηρά. Τα πλοία και τα φορτία που λεηλατούσαν τα μετέφεραν στα λιμάνια-καταφύγια και τα πωλούσαν. Τα απίθανα κέρδη τους όμως προέρχονταν από τους αιχμαλώτους-σκλάβους, άνδρες, γυναίκες και παιδιά, που κακομεταχειρίζονταν με βαρβαρότητα. Τα θύματά τους αυτά μετέφεραν αλυσοδεμένα στο λιμάνι, τους υποχρέωναν σε σκληρή εργασία, τους εξαγόραζαν με εξωφρενικά ποσά, τους έστελναν σε ιδιωτικά χαρέμια ή τους πωλούσαν σε δημοπρασίες. Όταν καταλάμβαναν πλοία που δεν απέφεραν τα προσδοκώμενα κέρδη, οι κουρσάροι σαν άγριοι Βίκινγκς αποβιβάζονταν σε ανυπεράσπιστες παράκτιες κοινότητες στην Ιταλία, την Ελλάδα, τη Γαλλία, την Ισπανία έφταναν μάλιστα μέχρι και την Ιρλανδία και την Ισλανδία και επιδίδονταν σε απάνθρωπες λεηλασίες και βαρβαρότητες.

Ο Tinniswood, γνωστός συγγραφέας πολλών έργων της αγγλικής ιστορίας, υποστηρίζει ότι η άποψη πως η πειρατεία αποτέλεσε μια αντιπαράθεση μεταξύ Χριστιανισμού και του Ισλάμ, είναι λανθασμένη. Καθώς οι πιο φημισμένοι κουρσάροι ήταν Ευρωπαίοι αποστάτες οι οποίοι κατείχαν καλά την τέχνη της πειρατείας… Υποστηρίζει ακόμα ότι οι ίδιες οι ευρωπαϊκές κυβερνήσεις είχαν αναθέσει σε ιδιωτικά πολεμικά πλοία να κυνηγούν εχθρικά εμπορικά πλοία… Οι ευρωπαϊκοί πόλεμοι, άλλωστε, είχαν την τάση να διαρκούν για δεκαετίες, παρέχοντας μια σταθερή διαβίωση σε μισθοφόρους πειρατές, οι οποίοι για να μη μένουν «άνεργοι» στη διάρκεια της ειρήνης που περιοδικά έρχονταν, διατηρούνταν κατά χιλιάδες στα πόστα τους στη θάλασσα. Κι εκεί ως επαγγελματίες πολεμιστές της θάλασσας αποτελούσαν κρίσιμη εφεδρεία για δύσκολες στιγμές.

Στις αρχές του 17ου αιώνα, η Μεσόγειος κατακλύζεται από πειρατικά πλοία με πληρώματα ξανθογάλανων Καυκάσιων που μιλούν αγγλικά, ή ολλανδικά. Στη Βαρβαριά, όλοι αυτοί βρήκαν βολικές βάσεις για τα πλοία τους, και έτοιμες αγορές για τους σκλάβους και τη λεία τους. Στην Τύνιδα, ιδιαίτερα, έδρα διεθνών απατεώνων της εποχής οι Άραβες, οι Βέρβεροι και άλλοι Αφρικανοί νομάδες ανακατεύτηκαν με Τούρκους, Έλληνες, Ισπανούς, Ιταλούς, Ολλανδούς, Άγγλους και Βαλκάνιους Γενίτσαρους, την ελίτ στρατιωτών του θρόνου των Οθωμανών. Στα μέσα του 17ου αιώνα, η Τύνιδα, φαίνεται να βρίσκεται στα χέρια κουρσάρων με καταγωγή Ελληνική, Βενετσιάνικη, Γενοβέζικη, Κορσικανική και Αλβανική…. Ο ανώτατος ναύαρχος της Τυνησίας ήταν συχνά ένας Ευρωπαίος παρίας…. Ποιοι ήταν λοιπόν οι πειρατές της Μπαρμπαριάς;

Μοιραία, ήταν και οι ευρωπαίοι …απόβλητοι που άσκησαν μεγάλη επιρροή με τη ναυτική τους πείρα στην υπόθεση της πειρατείας της Μπαρμπαριάς. Στον προηγούμενο αιώνα, οι κουρσάροι ταξίδευαν στη θάλασσα με μικρά σκάφη με ιστία ή κουπιά. Οι «απόβλητοι» Ευρωπαίοι όμως εξόπλισαν τα πειρατικά πλοία έτσι ώστε να μπορούν να σκορπίζουν τον τρόμο και πέρα από το στενό του Γιβραλτάρ…

Παρόλα αυτά, και οι πειρατές διέθεταν…μεγάλη νοσταλγία για επιστροφή στην …πατρίδα. Λέγεται πως ένας Άγγλος πειρατής, ο Richard Bishop, δήλωνε ότι «θα προτιμούσα να πεθάνω φτωχός εργάτης στη δική μου χώρα, αν μου επιτραπεί, αντί να είμαι ο πλουσιότερος πειρατής του κόσμου». Όποια και αν ήταν τα εγκλήματά τους, πάντως, οι πειρατές διέθεταν πλήθος δεξιοτήτων, με τις οποίες μπορούσαν άριστα να υπηρετήσουν την πατρίδα τους ως αξιωματικοί του πολεμικού ναυτικού για παράδειγμα, από το να παραμένουν περιθωριακοί της …θάλασσας ή ακόμα χειρότερα να προσφέρουν τις υπηρεσίες τους σε αντίπαλο του στέμματος. Ένας πρώην πειρατής, ο Henry Mainwaring, εγκαταλείποντας την θάλασσα έγινε μέλος της υψηλής κοινωνίας στην Αγγλία,. Εξελέγη και στο Κοινοβούλιο, προσελήφθη μάλιστα και στη σχολή της Οξφόρδης, ως «δόκτωρ της Φυσικής».

Ο Tinniswood αποδεικνύει ότι οι "Πειρατές είναι ιστορία» και ό, τι οφείλουμε να αξιοποιήσουμε τα διδάγματά της…

Εν αναμονή της μετάφρασης του βιβλίου στα ελληνικά διατελούμεν… Διότι και ημείς και υμείς αγαπητοί, ψάχνοντας την ιστορία της πειρατείας και της Μπαρμπαριάς, σίγουρα θα βρούμε έναν ανιόντα… Δέκα παππούδες πριν ως ιστορικός χρόνος είναι ελάχιστος, εδώ που τα λέμε…

Φιλιά!!!